ემოციური თვითცნობიერების პრაქტიკული სავარჯიშო

 როცა ემოციებზე მუშაობას გადაწყვეტთ, რამდენიმე საინტერესო სავარჯიშო არსებობს, ეს ერთ-ერთი სავარჯიშოა. 

მაშინ, როცა  განიცდით მკაფიო/ ძლიერ  ემოციას, ჰკითხეთ საკუთარ თავს შემდეგი კითხვები. 

როგორ ვგრძნობ თავს?

Საიდან ვიცი/ როგორ ვხვდები?

რას ვგრძნობ?რა  შეგრძნებები მაქვს?

სად ვგრძნობ ამას? სხეულზე შემიძლია დავაიდენტიფიცირო  მისი მდებარეობა?

სად დაიწყო ეს ჩემს სხეულში? Გადაცემა აქვს სხვაგანაც?

როგორ ამოვიცნო, როცა სხვები განიცდიან ამ ემოციას?

ვამჩნევ თუ არა საკუთარ თავში ამ ნიშნებს?

რას ვაკვირდები სხეულის ენაში, ხმის ტონში, ფიქრებში, ქცევებში

ხშირად ივარჯიშეთ, ზემოთნახსენები კითხვებით -  განსაკუთრებით მაშინ, როცა უსიამოვნო მდგომარეობა გაქვთ

ცვლილებებს თუ დაინახავთ, კომენტარი დატოვეთ 

აწმყოს ძალა

 ჩვენ ფიქრიებით ხან წარსულში ვართ და ხან მომავალში, იშვიათად აწმყოში. ცნობიერად აწმყოში ყოფნა არის გასაღები შფოთვების და შიშების შემსუბუქების. ჩვენ შეგვიძლია მხოლოდ ახლა ვიგრძნოთ თავი თავისუფლად, მშვიდად, კმაყოფილად, უსაფრთხოდ ან ბედნიერად. ახლა მომენტს, აქვს  ყველაფერი რომ ჩვენი არსებობა აღვიქვათ სრულად. ის, რაზეც ვოცნებობთ და ვისიც გვეშინია, სხვა არაფერია, თუ არა ფანტაზიის  ნაყოფი არ არსებობს „მომავალი“, რომელშიც ჩვენ განვიცდით, არამე მომავალზე ან წარსულზე ფიქრები ემოციურად აქ და ახლა აღარ გვამყოფებს. ჩვენი უნივერსალური საჭიროებები კი აქ და ახლა გვაქვს, მას ჩვენს სხეულში ვგრძნობთ და განვიცდით. 

წარსულის ფიქრებს, მოგონებებს ხელახლა შეუძლიათ გააცოცხლონ ემოცია. განვიცადოთ როგორც პოზიტიური, ასევე ნეგატიური ემოციები. 

ფსიქოლოგიაში ასევე არსებობს ტერმინი - წარმოსახვითი ტანჯვა (imaginary suffering): ესაა  წარმოსახვით შენეულ კინოში ყოფნა, რაც გაშორებს აქ და ახლა არსებულ რეალობასთან. როცა მომავალზე ფიქრი ნეგატიურ ემოციებს იწვევს, უმეტესად ეს შეიძლება იყოს დაბნეულობა (anxiety) და რაც უფრო იმატებს შფოთვის დონე, მით უფრო გაშორებს რელობის აღქმას. ეს განსხვავდება ოცნებისგან და მომავლით ტკბობის მომენტისგან. 

მომავალზე ფიქრს უმეტესად მაშინ აქვს ძლიერი ძალა, თუ აქ და ახლა კარგად გრძნობ თავს. 

როგორ შეიძლება პროცესში დავრჩეთ აქ და ახლა? ყველაზე მეტად მაინდფულნესის ტექნიკები გვეხმარება: 

რაც უფრო მეტს ვარჯიშობთ აქ და ახლა მომენტის დაჭერაში, უფრო მეტად გაიზრდება სივრცე თვითცნობიერებისთვის. 

ერთ-ერთი სავარჯიშო: 

 გაეცანით მომენტს

 დააკვირდით თქვენს სხეულს

 დააკვირდით თქვენს სუნთქვას - მოუსმინეთ სუნთქვას და გულის ცემას.

 შეიგრძენით ხელები, ხელებში სითბო

 იგრძენი სიცოცხლე მთელ სხეულში

 დააკვირდით თქვენს ირგვლივ არსებულ ხმებს - რა გესმით?  საშუალება გაქვთ შეიგრძნოთ გარემო. 

 დააკვირდით სივრცეს ოთახში, რომელშიც იმყოფებით - იგრძენით,  ცარიელი სივრცე, ასევე ოთახში განთავსებული  ობიექტები

 დააკვირდით სინათლეს თქვენს ირგვლივ და საიდან მოდის იგი

 ჰკითხეთ საკუთარ თავს, რა არის სწორი ამ მომენტში? რა არის ლამაზი გარემოში, რას აფასებ? 

ყველაზე კარგი აწმყოში ყოფნას აქვს ის, რომ არჩევანი გაქვს, რომელ პროცესზე გააკეთო მახვილი. ასევე დისტანცირება შეგიძლია მომავალში შფოთის მომტან ფიქრებთან,  წარსულის ცუდ გამოცდილებასთან და კავშირიში დარჩე შენს სხეულთან- სწორედ ესაა აწმყოში ყოფნის ძალაც. 

რა არის ONA ? ორგანიზაციის ნეთვორქის ანალიზის მეთოდი?

იხ:  

Organizational network analysis | Deloitte US 

Data Driven HR #3: Organisational Network Analysis — David Green (davidrgreen.com) 

Organizational Network Analysis (ONA): Theory and Example (toolshero.com) 

რა არის ასერტული კომუნიკაცია

ბევრ სხვა ყველაფერთან ერთად, კომუნიკაცია არის ის, რამდენად ძლიერი კავშირი გვაქვს სხვასთან.

თქვენ შეგიძლიათ მარტივად თქვათ "არა"?  მე ამაზე ბევრი მუშაობა დამჭირდა. 

 ჩვენ ხშირად გაგვახსენდება მდგომარეობა, როდესაც "არას" თქმა გვინდოდა და ვერ ვთქვით.  

თუ თქვენც გიფიქრიათ ამ თემაზე და თქვენთვისაც გამოწვევაა, მაშინ საინტერესო იქნება დავფიქრდეთ, 

რატომ ვერ ვამბობთ არას? 

ვერსიები:  

-იმიტომ, რომ კავშირის გაწყვეტის გვეშინოდა?! 

ან, კიდევ? 

შეგიძლიათ, რომელიმე შიშს დაუკავშიროთ? 

ბოლო პერიოდში ყველაზე ხშირად კომუნიკაციის კონტექსტში მოიხსენიება ასერტულობა, როგორც ერთ-ერთი ყველაზე სწორი და კარგი ფორმა. 

რა არის ასერტულობა ? რა კომპონენტებს მოიცავს?

1 წინადადებაში ჩამოყალიბებულად, ასერტულობა არის თავაზიანი (კეთილგანწყობილი), პირდაპირი, გულწრფელი (პირდაპირი) კომუნიკაცია. 

ცოტა რთულია განმარტების მოძებნა, ამიტომ ასე ავხსნი: 

კომუნიკაციის პროცესში ადამიანი თუ გამოხატავს აზრებს თავდაჯერებულად, მკაფიოდ აყალიბებს აზრებს, ნეგატიური ემოციების გარეშე (შიშის, ზიზღის, ბრაზის გარეშე). 

საუბრობს მშვიდი ხმით, ინარჩუნებს თვალით კონტაქტს. ასევე აფასებს საკუთარ თავს, პატივს სცემს თავის დროს, ემოციებს, იცავს საკუთარ ინტერესს და ამავდროულად პატივისცემით ეპყრობა სხვების სურვილებს. 

თუ ყველა ზემოთ ჩამოთვლილი კომპონენტი მოცემულია, ამგვარ კომუნიკატორს ასერტული ქცევა ახასიათებს. 

განსხვავებული ადამიანები ერთსა და იმავე სიტუაციაზე განსხვავებულ რეაქციას ავლენენ და იქცევიან.  

ამის მიხედვით განსხვავდება ქცევის  ტიპები: 

- პასიური 

- პასიურ-აგრესიული 

- აგრესიული 

- ასერტიული 

- მანიპულაციური

ასერტულობა – ეს არის უნარი, დაუფარავად გამოხატო შენი გრძნობები, აზრები, ემოციები, სურვილები. ასერტულ ადამიანს შეუძლია ისე თქვას „არა”, რომ დანაშაულის განცდა არ დაეუფლოს. 

აქ ისევ თვითცნობიერებაა მნიშვნელოვანი და საკუთარი გრძნობების სახელდება. 

ასეთ ადამიანს შესწევს უნარი, წარმართოს დიალოგი, მიიღოს კრიტიკა და დაიცვას საკუთარი პოზიცია. იგი პასუხისმგებელია საკუთარ ქცევაზე, პატივს სცემს საკუთარ თავსაც და სხვასაც, პოზიტიურია, აქვს მოსმენის, გაგების უნარი და ცდილობს, მიაღწიოს კომპრომისს. იგი დაუფარავად აცხადებს თავის მიზნებსა და განზრახვებს, ამავე დროს, პატივს სცემს სხვის უფლებებსა და ინტერესებს.

მომსახურების სფეროში კომუნიკაციის სტილის განხვავება და კომუნიკაციის სხვადასხვა სტილის აღიარებამ შეიძლება დადებითი გავლენა მოახდინოს ინტერაქციაზე  მომხმარებლებთან და კოლეგებთან.  კომუნიკაციის ხარიხსი გავლენას ახდენს იმაზე, თუ რამდენად ძლიერი გახდება ჩვენი  კავშირი სხვებთან. 

 1. ასერტული კომუნიკაცია: მოსმენა, სიმშვიდე და გათვალისწინება

აქ ვგულისხმობთ არამარტო ზემოთჩამოთვლილ უნარებს და ქცევას, არამედ როგორ შეუძლია ადამიანს მოსმენა? 

ასერტული ადამიანები დროს უთმობენ სხვების მოსმენას განსხვავებული აზრის გაგებას, რას დაძაბულ სიტუაციაში, უთანხმოების წარმოშობისას ხელს უწყობს დაძაბულობის შემცირებას. ანუ სანამ საკუთარი პოზიციის მტიკიცებას და გამოხატვას დაიწყებენ, უსმენენ და ნებისმიერ აზრს გამოხატავენ "მე უწყებით".

ასერტული  საუბრის დროს დამახასიათებელია შემდეგი ფრაზები: 

- ჩემი აზრით; 

- მე ასე ვხედავ; 

-მე მესმის, რას ამბობთ...ასევე მინდა გკითხოთ ამ მოსაზრებაზე გიფიქრიათ? 

- ვფიქრობ, უკეთესი იქნება თუ...

- არა, მე უპირატესობას მივანიჭებდი, ამავდროულად.... 

2. აგრესიული კომუნიკაცია : მამაცი და კატეგორიული 

აგრესიული კომუნიკატორები ძალიან მკაფიოდ გამოხატავენ თავიანთ განწყობას და მოსაზრებებს. ხშირად იყენებთ ანტაგონისტურ ენას საკუთარი თავის გამოსახატავად.

აგრესიულ კომუნიკატორებთან საერთო ენის პოვნა გამოწვევაა. თუ არსებობს უთანხმოება, ისინი მიდრეკილნი არიან გახდნენ თავდაცვითი და იგნორირება გაუკეთონ სხვა ადამიანს. თავდაჯერებული კომუნიკაციისგან განსხვავებით, აქ სხვების მოსაზრებებს ნაკლებად ისმენენ.

აგრესიული კომუნიკაცია შეიძლება შეიცავდეს შემდეგ ფრაზებს:

-"მე მართალი ვარ და შენ ცდები."

-"მოდით ისე მოვიქცეთ, როგორც მე ვამბობ."

-"იმიტომ, რომ მე ასე ვამბობ."'

- "ხომ კარგად ხარ?"

- შენ ვინ ხარ, მე ასე ვფიქრობ... 

3. პასიური კომუნიკაცია: დაბალი ხმით და თავის არედების სურვილით 

პასიურ კომუნიკატორებს ეშინიათ კონფლიქტის და დაძაბულობის გაღვივება. იმდენად ეშინიათ დაპირისპირების, ამიტომ თავს არიდებენ საკუთარი აზრისა და საჭიროებების გამოხატვას. აგრესიული კომუნიკატორებისგან განსხვავებით, ისინი ბოდიშს იხდიან, როცა დამნაშავე არ არიან. მათ ასევე შეიძლება უფრო მეტად თქვან თვითკრიტიკული კომენტარი.ისინი იშვიათად ამბობენ იმას, რასაც ფიქრობენ ან გრძნობენ, ხოლო რთულ საუბრებში ისინი ეთანხმებიან გაბატონებულ აზრს ან უფრო ადვილია,  საერთოდ არ დაუჭერონ მხარი არცერთ პოზიციას. 

მათი მშვიდი ქცევის მიღმა იმედგაცრუება იმალება მათი მოთხოვნილებების დაუკმაყოფილების, გაუცხადებლობის გამო, იწვევს ჩაკეტილ ბრაზს და არასწორ კომუნიკაციას.

პასიური კომუნიკაცია შეიძლება ახასიათებდეს შემდეგი ფრაზებს:

"Არაა პრობლემა."

"ეს რეალურად არც ისე მნიშვნელოვანია."

"არ მაინტერესებს რას ვირჩევთ."

3. პასიურ აგრესიული სტილი: შიშით  (sneaky) და სარკაზმით სავსე 

პასიური კომუნიკატორების მსგავსად, პასიურ-აგრესიულ კომუნიკატორებსაც უჭირთ თავიანთი ჭეშმარიტი გრძნობების ჩვენება. ისინი სარკაზმს იყენებენ დაპირისპირების თავიდან ასაცილებლად. ისინი ასევე რთულ სიტუაციებში მიდრეკილნი არიან, ვიდრე დახმარებას ითხოვენ.

იმის გამო, რომ მათ არ შეუძლიათ საკუთარი თავის მტკიცება, პასიურ-აგრესიული კომუნიკაბელურები გამოხატავენ თავს დახვეწილი და არაპირდაპირი გზებით, მაგ. x შეხვედრის გამოტოვებით გუნდის კონკრეტული წევრის თავიდან აცილების მიზნით. როდესაც ისინი გამოხატავენ საკუთარ თავს, ისინი ჩვეულებრივ თავს არიდებენ პრობლემებს, მათთან გამკლავების ნაცვლად.

პასიური აგრესიული კომუნიკაცია შეიძლება შეიცავდეს შემდეგ ფრაზებს:

"Ჩემს გამო."

"თუ მართლა გინდა..."

"მე მეგონა, რომ იცოდი..."

5. მანიპულაციური კომუნიკაცია: ჭკვიანი და მზაკვრული

მანიპულატორები იყენებენ სიტყვებს სხვა ადამიანებზე ზემოქმედების მიზნით, ხშირად უარყოფითად. ისინი არ არიან გულწრფელები თავიანთ აზრებსა თუ ემოციებში. როგორც წესი, გამოსავალს იყენებთ კრიტიკას ან დამამცირებელ კომენტარებს. მათ ურჩევნიათ ყოველთვის აკონტროლონ საუბრები.

მანიპულაციური კომუნიკატორები იყენებენ შემდეგ წინადადებებს:

"Მე ეს არ მითქვამს."

"ნუ ზედმეტად რეაგირებ."

"Ეს არ არის ჩემი ბრალი."

- შენ ხომ ასე გინდოდა არა? 

- ხომ მეთანხმები? 

ასერტულობა მომსახურების პროცესში

შეადარეთ თქვენი პასუხები იმ პასუხებს, რომლებიც დამახასიათებელია თითოეული კომუნიკაციის სტილისთვის, რათა გაარკვიოთ, თუ რა სახის კომუნიკაციას იყენებთ.

ასერტული პასუხი: „ვწუხვარ, რომ არ ხართ კმაყოფილი შექმნილი სიტუაციით, ამავდროულად მე შემიძლია დაგეხმაროთ, თუ მშვიდად ამიხსნით “.

პასიური პასუხი: "არ ვარ დარწმუნებული, რომ შემიძლია დაგეხმაროთ."

პასიურ-აგრესიული პასუხი: „ეს არ არის ჩემი პასუხისმგებლობა“.

მანიპულაციური პასუხი: "კარგი, რა უნდა გავაკეთოთ ახლა?"

აგრესიული პასუხი: "მე ვცდილობ დაგეხმარო, მაგრამ არ მაძლევ უფლებას დავასრულო".

თავდაჯერებული კომუნიკაციის სტილი ყოველთვის რეკომენდირებულია კლიენტზე პასუხის გაცემისას, იქნება ის გაბრაზებული თუ მშვიდი, რადგან ეს აჩვენებს, რომ თქვენ ხართ თანამგრძნობი და აქტიური მსმენელი. 

მომსახურების გაწევის დროს აცნობიერებთ პრობლემას, რათა მომხმარებელმა იგრძნოს მოსმენილად და გაგებულად თავი, ასევე ნათლად და დამაჯერებლად გამოხატოს მოლოდინები.

არას თქმა 

ჩემთვის აღმოჩენა იყო ერთ-ერთ ტრენინგზე როცა "არას" თქმაზე ახსნა მოვისმინე, რომ როცა არას ვამბობთ, ამავდროულად კის ვეუბნებით სხვა რამეს. როდესაც არას თქმა გვინდოდა და კი ვთქვით, იმის გაცნობიერება თუ რას ვუთხარით კი იმაზე ფოკუსი, გაცნობიერება ბევრ რამეს ცვლის. ჩემს შემთხვევაში წარმოსახვითი სასწორი მაქვს ხოლმე, როცა არას ვეუბნები ვინმეს, აუცილებლად ვუხსნი ჩემს არგუმენტს რატომ არა, რომ მისთვის გასაგები გავხადო ჩემი პოზიცია. როცა სხვას ესმის შენი არგუმენტი, პირადი წყენისთვის სივრცე არ რჩება. 

დავაკვირდეთ საკუთარ თავს, არას თქმას -  ჩვენთვის ადვილია თუ რთული? თუ კი ადვილია, გარშემო ნაწყენი ადამიანების რაოდენობაც არის, რატომ?  

ხართ თუ არა ასერტული, ინტერნეტში ტესტს წავაწყდი, 

ასერტულობაზე ტესტი იხილეთ: რა არის ასერტული ქცევა - mastsavlebeli.ge 

ეფექტური კომუნიკაცია და ტრენინგები ორგანიზაციაში

ორგანიზაციული განვითარების კონსულტანტი და ქოუჩი, ასოცირებული პროფესორი, ანნა კარდანახიშვილი „ბიზნესრევიუში” [გადაცემა] – 28.07.2023. – HeretiFM 

რა არის თავდაჯერება, რა გვჭირდება იმისთვის ვიყოთ ის, ვინც გვინდა რომ ვიყოთ?

თითქოს ერთი შეხედვით ადვილია,  უთხრა ადამიანს: 

 - რატომ არ ხარ თავდაჯერებული? 

- შენ ხომ კარგად გამოგდის? 

- ნეტა შენვე ხვდებოდე და აფასებდე, რა კარგი ხარ (ყველაზე მეტად ვაკვირდები უკუავშირის მიმღების რეაქციას) 

ანუ გარემომ უკეთ იცის და ხედავს, რა კარგი ხარ და შენზე მეტიც კი იცის. შენი თავდაჯერება, თვითშეფასება იმდენად დაბალია, რომ ეს აღნიშვნის ღირსი ხდება.  ბოლო პერიოდში დავაკვირდი, რომ ეს სოციალურად წახალისებულ- წამახალისებელი  კომპლიმენტიც კია. 

არის კი კომპლიმენტი? 

თავთან დაკავშირებულ ინფორმციას ადამიანები განსხვავებულად ამუშავებენ. შეფასებაზე გავლენას ახდენს მაგალითად, რამდენად კარგად/ცუდად ართმევს ადამიანი თავს ამა თუ იმ დავალებას და სიტუაციას (აქვე თუ მოჰყვება ზემოთხსენებული "კომპლიმენტი") დაბალი თვითშეფასების ადამიანისთვის დროის ხანგრძლივ მონაკვეთში,  ეს ერთგვარი დასწავლილი/ კარგად გამოცდილი ხრიკად იქცევა, რომ  ქება დაიმსახუროს. 

როგორც წესი, ჩვენ ბავშვობიდან შეჩვეული ვართ სხვასთან შედარებებს და ამგვარ შეფასებას.  სახელებსაც ასე ვარქმებთ მოვლენებს, უკუკავშირსაც  ამგვარად ვაძლევით ხოლმე - შედარებებს ვაკეთებთ. 

თუ  შეფასება სხვა ინდივიდებთან შედარებით ჩვენი ჩვეული პატერნია, ამავდროულად უკუკავშირის გუნდთან ერთად გვიწევს ფრთხილად! სხვას, ვისაც დაბალი თვითშეფასება აქვს, მის ყურს ეს პროცესი ასე ესმინება:  ჩემთან შედარებით ის უკეთესია? ანუ მე ცუდი ვარ? მე არ გამომდის კარგად და მხოლოდ ის იმსახურებს შექებას?** 

(** გუნდური უკუკავშირის დროს ამგვარ ფრაზებზე დაფიქრებას ვურჩევდი ლიდერს, ფასილიტატორს)

თავდაჯერებულობა (confidence) დიდწილად დაკავშირებულია თვითშეფასებასთან (self esteem). მის ასამაღლებლად უამრავი სავარჯიშოა ინტერნეტში.

თუ მასალა ხელმისაწვდომია, მაინც არსებობს თავდაჯერებასთან კითხვები ?

 თვითშეფასებაზე მუშაობა ძალიან პირადი და ინტიმური ქცევაა და მთავარი გასაღები არის გულწრფელი, გაბედული აღიარება: 

- რას ვგრძნობ საკუთარ თავთან მიმართებაში; 

- ჩვენივე საზომების მიხედვით ვართ თუ არა წარმატებულები;

- მოგვწონს ის,  რასაც ვაკეთებთ? რას მოაქვს საქმის კეთების დროს სიამოვნება? 

- რისი გვჯერა? (რისი აღარ გვჯერა?)

თავდაჯერებულობა არის თვითრწმენა და უნარები, რომ რაღაცის მიღწევა შეგვიძლია. 

აქვე გაჩნდა  კიდევ ერთი ცნება- თვითრწმენა, რომელიც ყველაზე მეტად შეჭიდულია გარემოს აღქმასთან. თუ ჩვენ ვგრძნობთ, რომ  შინაგანად ძლიერები ვართ და საკმარისები ვართ, მაშინ ეს არის შინაგანი ძალა, რომელიც გვიცავს და გვაძლევს გამბედაობას, ვიყოთ, ის ვინც გვინდა ვიყოთ. 

შეიძლება ბავშვობაში მიღებული ტრავმებიც ცოცხლდებოდეს და აქტუალური იყოს -  როგორ შემოდიოდა გარემო/ სოციუმი შენს პირად სივრცეში, რა გავლენა აქვს ან ჰქონდა  (პირობითად) შენი მეზობელი ლუბა რას ფიქრობს და იტყვის/ იტყოდა შენზე. 

თუ ვიცით რა გამოგვდის კარგად, სიახლეებს ვიღებთ ნეგატიური ემოციების (შფოთი, შიში, ზიზღი) გარეშე. 

ერთ ჩემს მეგობარს ვეუბნები ხოლმე: "you are enough" (საკმარისი ხარ)... (დანარჩენს მოგვიანებით დავწერ, რა შინაარსებს ვდებ ხოლმე). 

პირველი იმის გაცნობიერებაა, რომ ჩვენ ყველას განსხვავებული სხეული გვაქვს, განსხვავებული ოჯახებიდან მოგვიდივართ, სხვადასხვა რწმენა-წარმოდგენები გვაქვს, განსხვავებული უნარები, ნიჭი და ქცევა გვაქვს. გენეტიკურად იდენტური ტყუპების შემთხვევაშიც კი განსხავებული უნარები და მიდრეკილებები ჩნდება. 

  ანუ ზუსტად იდენტური ვერ გახდები! სხვა ვერ გახდები!  და you are enough" (საკმარისი ხარ)!

იცით კი ვინ ხართ? 

"შეიცან თავი შენიო" გაზეპირებული  გვაქვს, მაგრამ ვაკეთებთ ამისთვის რამეს? 

მე-კონცეფცია ინდივიდის ფსიქიკური და დინამიური (დროში ცვალებადი) მოდელია, რომელშიც თავმოყრილია საკუთარი უნარებისა და მიზნების შესახებ ცოდნა.

 მე-კონცეფცია საკუთარი თავის შესახებ არსებული ინფორმაციის გადამუშავებაში, აგრეთვე სხვა ადამიანების ქცევების ინტერპრეტირებაშიც გვეხმარებიან.  

ვინ ვარ მე/ რა არის ჩემი იდენტობა? რა არ შეცვლილა დიდი ხნის განამავლობაში? 

 მე-კონცეფციის მნიშვნელოვანი კითხვაა და აერთიანებს მოგონებებს საკუთარი თავის შესახებ, მოსაზრებებს საკუთარი  თვისებების, მოტივებისა და  ღირებულებების შესახებ.

შეგიძლია შენი 10 პიროვნული ღირებულება დაწერო და თითოეული ღირებულება განმარტო? 

მაგ განმარტებებს მოვიხსენიებთ ხოლმე რწმენა-წარმოდგენებად. 

 მე- კონცეფციაში ერთიანდება საკუთარი სხეულის აღქმა, წარმოდგენები იმის თაობაზე, თუ რას ფიქრობენ  სხვები და როგორ აღვიქმებით, ასევე სოციალური სტატუსი,  მოგონებები, მიზნები, გეგმები, განზრახვები, ჩვენი და ახლობლების მოლოდინები და ა.შ.

(აქ  მნიშვნელოვანია მე და გარემოს მიმართება და ბავშვობის ტრავმები.

ურთიერთსაწინააღმდეგო მე- სქემების შემთხვევაში შინაგან კონფლიქტებზე და გადაწყვეტილებებზე ვსაუბრობთ). 

 ერთ-ერთი მეცნიერი ფიქრობს, რომ მე-ცნობიერება მჭიდროდაა დაკავშირებული აზროვნებასთან და მე (სელფი) შედგება მხოლოდ იმ გამოცდილებისაგან, რომელიც ჩვენ გვახსოვს, ე.ი. ცნობიერად გვეძლევა( იხ. ლოკი).

 სხვა მეცნიერი ამბობს, რომ ინფორმაცია  საკუთარი თავის შესახებ ეფუძნება ცოდნას და გამოცდილებას, რომელსაც სხვადასხვა შეგრძნებათა გაცნობიერების შედეგად ვიღებთ (კანტი).

"ჩვენ ყველა ბავშვობიდან მოვდივართ" და ეს ყველა დამოკიდებულება თანდათან ჩამოყალიბდა ჩვენზე და ჩვენში. 

ადამიანებს ვისაც ხშირად უვითარდებათ დაბალი თვითშეფასება, მიზეზი არის მის მიმართ ხშირი კრიტიკა, დაცინვა, შეურაცხყოფა და ა.შ.

და რა არის შენი სუპერ ძალა? 

(აბა ჰკითხე სხვებს, მიიღე უკუკავშირი თუ სახე არ გაგებადრება სიხარულით, რა ჰქვია მაგ ემოციას?) 

რა გამოგვდის კარგად? 

როცა ეს ვიცით, ხერხემალი გასწორებულები და თავდაჯერებულები ვართ, სხვისგან აღარ ველოდებით დასტურს. 

ტრენინგზე რამდენ მონაწილეს უთქვამს, "არ ვიცი, ეს სხვამ უნდა მითხრას". 

სხვაზე ფოკუსირება კი არა, საკუთარ თავზე ფოკუსირებაა სწორი. 

როცა სხვისი დასტურისთვის ვაკეთებთ რამეს, ორჯერ მეტი ენერგია გვეხარჯება. 

როცა ვიცით, რომ კარგად გამოგვდის, ზედმეტი მიკიბ-მოკიბვის გარეშე ვაკეთებთ დარწმუნებული ვართ, გამოგვივა და  მორჩა. 

თუ რამეს პირველად ვაკეთებთ, გავიხსენოთ როგორ ხდება ხოლმე - აუცილებლად შეგვეშლება, პირველივე შემთხვევაში არ გამოგვივა.. ანუ აქ პრაქტიკაა საჭირო.

პრაქტიკას თავდაჯერება მოაქვს. დამარცხების შიშის დაბრუნებისას კი ფოკუსი ჩვენივე საყრდენზე- რა გამოგვდის კარგად გადავიტანოთ. 

ყოველდღიურ მუშაობას საკუთარ თავზე მოაქვს მეტი ინფორმაცია/ თვითცნობიერება და ამავდროულად თავდაჯერებაც. 

რა შეგვიძლია გავაკეთოთ თავდაჯერებულობისთვის: 

- ჩამოაყალიბეთ და განსაზღვრეთ მიზნები (რა მოლოდინები და რა დიდი მიზნები გაქვთ, დიდი მიზნები დაანაწევრეთ პატარა მიზნებად) 

- კიდევ სცადეთ! (დანებება სწორი სტრატეგია არაა, შეცდომებს დაუსვით კითხვა, რა ვისწავლე?  და გზა გააგრძელეთ). 

- შეაქეთ და მადლობა უთხარით თავს. (თვითკრიტიკაზე კი არა, პოზიტიურ ფიქრებზე დაფოკუსირდით). 

- მოუსმინეთ უკუკავშირს, რომლის განზრახვაც თქვენი ზრდა და პოზიტიური ცვლილებებია 

- ჩამოწერეთ და იცოდეთ თქვენი სუპერ ძალების შესახებ. თქვენი განსხვავებულობით დატკბით და გიხაროდეთ, რომ სხვანაირი ხართ. არ შეედაროთ სხვებს.  

აქვე გიზიარებთ როზენბერგის თვითშეფასების სკალას  (RSES):

გთხოვთ, დააჯამოთ ქულები: 

0-20 დაბალი 

20-32 - საშუალო 

33-40 მაღალი 

დასკვნის სახით აღვნიშნოთ, რომ: 

თვითშეფასება მრავალგანზომილებიანი ცნებაა.

თვითშფასება არის ადამიანის მენტალური სურათი, რომელსაც ხედავ მეს შესახებ. 

თავდაჯერებისთვის ყოველდღე უნდა ვიმუშაო თვითცნობიერებაზე. 

ინდივიდს შეიძლება ჰქონდეს მაღალი თვითშეფასება პიროვნებათშორის ურთიერთობებში და ამავდროულად დაბალ შეფასებას აძლევდეს საკუთარ წარმატებებს სწავლის სფეროში.

თვითშფასებისას  ვპასუხობთ შემდეგ კითხვებს: რას ფიქრობ საკუთარ თავზე? ასევე, როგორ გგონია, რას ფიქრობენ ადამიანები შენს შესახებ? რას გინდა რომ ფიქრობდნენ?  

კითხვები ბოლოსთვის: ბლოგში დასმულ ღია კითხვებს უპასუხეთ? 

იცით პასუხი - რა გჭირდებათ იმისთვის, რომ იყოთ ის, ვინც გინდათ რომ იყოთ? 

ხვალიდან რას აკეთებთ კოკნრეტულად? 

გვახსოვდეს,  we are enough.